مقبره بایزید بسطامی - وبلاگ گردشگر مدرن

به گزارش وبلاگ گردشگر مدرن، طیفور ابن عیسی ابن آدم ابن سروشان، مشهور به بایزید بسطامی، از مشایخ بزرگ صوفیه و از مشهورترین عرفای ایران بوده است. هرچند که از زندگی او اطلاع چندانی در دست نیست و زندگینامه اش با افسانه ها درآمیخته، گفته می شود جدش گبر و از بزرگان بسطام بوده و مسلمان شده است.

روایت است که بایزید بعد از مدت ها سیاحت و ریاضت کشیدن، به بسطام بازآمد، بیشتر عمر خود را در آنجا گذرانید و در همان جا هم درگذشت. او شخصا اثری از خود بر جای نگذاشت. اما سخنان او را پیروان و مریدانش گرد آورده اند که در مراجع مختلف مانند طبقات الصوفیه و تذکره الاولیاء نقل شده است.

آرامگاه عارف شهیر بایزید بسطامى در شهر بسطام واقع است. به فاصله اندکی از آن مزاری برجی شکل با گنبد رُک وجود دارد که به امامزاده محمد، فرزند امام جعفر صادق علیه السّلام، منسوب است و گفته می شود، امام او را برای راهنمایی مردم همراه بایزید به بسطام فرستاده بود.

به قولی، او پیش از درگذشت بایزید فوت کرد و در محل کنونی به خاک سپرده شد. مقدسی در قرن چهارم، ضمن اشاره به شهر بسطام به عنوان شهری آباد، از مسجد جامع سخن به میان آورده اما به مزار امامزاده محمد یا مزار بایزید بسطامی اشاره ای ننموده است. ناصر خسرو نیز، که در 435 در سفر از نیشابور به دامغان از این شهر عبور نموده، گفته است تربت شیخ بایزید بسطامی را زیارت نموده، اما به مزار امامزاده محمد اشاره ننموده است؛ در حالی که میان مزار بایزید و آرامگاهی که به امامزاده محمد نسبت داده شده تنها چند متر فاصله است. به گفته اعتمادالسلطنه مزار امامزاده محمد بن جعفر در روستای چهارده کلاته در گرگان است.

آرامگاه این عارف، فاقد هر گونه تزئین است. به نظر مى رسد هیچ گاه ساختمانى مشابه آرامگاه دیگر بزرگان روى آن بنا نشده و در حقیقت بى اعتنایى به مادیات و گریز از تجمل، در این آرامگاه کاملاً متجلى است. وارستگى و بى نیازى بایزید بسطامى، حتى بعد از مرگ وى و گذشت یازده قرن، در مرقدش نیز دیده مى شود. آرامگاه بایزید بسطامى داراى یک پنجره مسقف آهنى است. روى قبر، یک سنگ مرمر قرار گرفته است که کلماتى از مناجات مشهور على بن ابى اطالب (ع) بر آن حک شده است و، به طورى که از مفاد این سنگ نوشته برمى آید، این سنگ متعلق به شخصى به نام قاضى ملک است که احتمال مى رود یکى از حکام استان قومس بوده باشد، ولى معلوم نیست به چه علت آن را روى آرامگاه بایزید نصب نموده اند.

مسجد بایزید و مناره مجاور آن از دیگر آثار بسیار قدیمی این مجموعه اند.این مسجد شامل دو شبستان است که شبستان بزرگ تر به شبستان مردانه و شبستان کوچک تر به شبستان زنانه مشهور است. فضای موسوم به شبستان زنانه، مسجدی است از دوره ایلخانیان (اواخر قرن هشتم) که فضای هشتی مجاور آن در همین دوره یا اندکی بعد احداث شده است. روی یکی از دیوارهای مسجد نقوشی هست با تاریخ 514. خانیکوف به محرابی اشاره می کند که تاریخ 660 داشته، ولی اینک اثری از آن باقی نمانده است. فریزِر که در ربع نخست سده نوزدهم میلادی (اوایل قرن سیزدهم) این مجموعه را دیده، به کتیبه ای با تاریخ 699 در مسجد اشاره نموده است. همچنین، همو طرحی از این مجموعه ترسیم نموده که براساس آن سقف این مسجد گنبدی شکل بوده است؛ درحالیکه سقف موجود این فضا مسطح و تیرپوش است و براساس کتیبه مورخ 1255 به فرمان فتحعلی شاه قاجار ساخته شده است.

باتوجه به این طرح، کاوش برای ردیابی آثاری از سقف گنبدی شکل نخستین آغاز شد و در 1363 ش کتیبه ای با تاریخ 699 کشف شد که براساس آن، این مسجد در زمان ایلخانیان بازسازی و فضای گنبددار مسجد بایزید از طریق محمد بن حسین تزیین شده است. در این کتیبه به غازان خان و الجایتو اشاره شده است همچنین آثاری به دست آمد که نشان می داد سقف پیشین مسجد بایزید (شبستان مردانه) گنبدی شکل بوده است.

گردآوری و تنظیم: تحریریه وبلاگ گردشگر مدرن

لطفا در نشر دانسته های خود کوشا باشید.

برداشت و استفاده غیرتجاری از مطالب این وب سایت، حتی بدون ذکر منبع آزاد است.